7 września 2019 r. wejdzie w życie nowelizacja Kodeksu Pracy rozszerzająca możliwość dochodzenia odszkodowań z tytułu mobbingu. W dotychczasowym porządku prawnym mobbowanemu pracownikowi, zatrudnionemu nadal u danego pracodawcy, nie przysługiwało żadne roszczenie, dopóki nie doszło u niego do rozstroju zdrowia (w takim przypadku przysługuje zadośćuczynienie za doznaną krzywdę). Odszkodowania za mobbing można się było domagać tylko w przypadku rozwiązania przez prześladowanego pracownika umowy o pracę uzasadnionego stosowaniem wobec niego mobbingu. Takie rozwiązanie skutkowało niezrozumiałym pozbawieniem ochrony osób, które były szykanowane i nadal pracowały w toksycznym środowisku pracy. Nie mogły one skutecznie domagać się rekompensaty za ponoszone straty, wynikające np. z kosztów leczenia. Poza tym odszkodowanie nie przysługiwało np. w przypadku rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę z mobbowanym pracownikiem. Przepis ten nie spełniał więc swojej podstawowej funkcji ochronnej.

Dotychczasowe uregulowania miały również bezpośrednie przełożenie na ilość spraw o odszkodowania spowodowanych mobbingiem. Pozwów z tego tytułu było w 2016 r.-  130, w 2017 r.- 133, a w 2018 r. tylko 102. Inną sprawą jest skuteczność dochodzenia przed sądem tego rodzaju roszczeń. Pozwów uwzględnionych w całości lub w części było w tym okresie w sumie jedynie 22… (chodzi o sprawy zakończone w danym roku kalendarzowym).

Warto zwrócić uwagę, że odszkodowanie z tytułu mobbingu przysługiwało jedynie osobom zatrudnionym na podstawie umowy pracę. Nowelizacja rozszerzyła w związku z tym zakres podmiotowy uprawnionych o pracowników zatrudnionych chociażby na podstawie powołania czy mianowania.

Zmiany te z pewnością należy ocenić pozytywnie, ale należy je traktować jedynie jako pierwszy krok do zapewnienia realnej ochrony pracowników przed uporczywym nękaniem, szykanowaniem, zastraszaniem i poniżaniem.

Przyjrzyjmy się wprowadzonym zmianom:

• Brzmienie art. 94³ 4 Kodeksu pracy do 6 września 2019 r.: Pracownik, który wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę, ma prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na podstawie odrębnych przepisów.

• Brzmienie art. 94³ 4 Kodeksu pracy od 7 września 2019 r.: Pracownik, który doznał mobbingu lub wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę, ma prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na podstawie odrębnych przepisów.

W związku z powyższym odszkodowanie za stosowanie mobbingu będzie przysługiwało w dwóch przypadkach:

• w razie rozwiązania, wskutek mobbingu, umowy o pracę,
• w razie wyrządzenia, w związku ze stosowaniem mobbingu, szkody pracownikowi, bez względu na to czy stosunek pracy nadal istnieje czy ustał.

Zmiana przepisów może spowodować wzrost liczby roszczeń z tytułu mobbingu. Nie wolno jednak zapominać, że najważniejsza jest prewencja - przede wszystkim działania mające na celu zwiększanie świadomości, budowę dobrego klimatu organizacyjnego oraz eliminację toksycznych jednostek ze środowiska pracy.

MARCIN RAK - prawnik, absolwent aplikacji radcowskiej, ekspert
w zakresie systemowych i prawnych narzędzi przeciwdziałania mobbingowi, menedżer i specjalista ds. systemów zarządzania (ponad 60 wdrożonych systemów), szkoleniowiec. Cytowany m.in.: w portalu praca.pl, wp.pl, pulshr.pl i w TVP2. Prowadzi szkolenia antymobbingowe i antydyskryminacyjne dla firm i urzędów w całej Polsce - od małych jednostek, po wielkie firmy produkcyjne, korporacje i ministerstwa. Przeszkolił z tego zakresu ponad 35.000 osób. Doradza firmom, urzędom i osobom poszkodowanym. Wspomaga postępowania sądowe, postępowania przed komisjami antymobbingowymi, jest doradcą etycznym. Autor artykułów z zakresu mobbingu, współpracuje z Krajowym Stowarzyszeniem Antymobbingowym.

• otwarte i zamknięte szkolenia antymobbingowe
• stała obsługa antymobbingowa firm (rozpatrywanie jako podmiot zewnętrzny zgłoszeń o charakterze mobbingowym),
• prowadzenie audytów antymobbingowych w organizacjach (diagnozowanie zagrożenia mobbingiem w organizacji),
• tworzenie i opiniowanie wewnętrznych procedur antymobbingowych,
• reprezentowanie stron przed komisjami antymobbingowymi,
• wspomaganie postępowań sądowych z zakresu mobbingu (we współpracy z kancelarią radcowską).

Kontakt do autora: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.